Đề bài: Cảm nghĩ về bài tựa “Đoạn thi tập” của Hoàng Đức Lương
Bài giảng: Tựa “Trích Đoạn Diễm Thị” – Cô Trương Khánh Linh (GV )
Hoàng Đức Lương đậu tiến sĩ năm Mậu Tuất 1478 và soạn thảo bộ sách Trích Yếu Diệm Thiết gồm 6 quyển. Có thể coi đây là tập thơ sớm nhất của nước ta được in trên ván dưới triều vua Lê Thánh Tông. Bài tựa “Trích Điềm Thi Tập” được Hoàng Đức Lương viết vào mùa xuân năm Hồng Đức thứ 28 (1497). Qua lời tựa, ông nói về quá trình tuyển chọn thơ văn, bày tỏ niềm tự hào, trân trọng và ý thức giữ gìn di sản văn học của dân tộc.
Lý do thứ nhất là vẻ đẹp của thơ ca là “vượt lên trên mọi vẻ đẹp, không thể thấy được bằng mắt thường”; vị ngon của thơ “ngoài ngon cả miệng, miệng thường không nếm được”. Ông khẳng định, thơ ca là một sản phẩm tinh thần rất đặc biệt, “chỉ có nhà thơ mới thấy cái đẹp ấy, mới nếm được cái ngon đó”. Vì vậy, “làm cho thơ văn không được lưu truyền trọn vẹn trong thiên hạ”.
Nguyên nhân thứ hai là thơ của các mỹ nhân, tài tử thời Lý, Trần đã góp phần làm đẹp văn hiến Đại Việt, nhưng do các nhà Nho nổi tiếng làm quan vì bận việc triều đình mà “không có thời gian chỉnh sửa”, trong khi quan chức cấp thấp, vì “bận lo thi cử, hoặc lo công việc hàng ngày” nên “không để ý”, nên “thơ không được lưu truyền đầy đủ trong thiên hạ”.
Lý do thứ ba, có thể có người sưu tập thơ nhưng vì cảm thấy “trách nặng rồi sức yếu rồi bỏ” nên “thơ không truyền được trọn vẹn trong thiên hạ”. “.
Lý do thứ tư là ở nước ta, chỉ có nhà chùa mới được tự do khắc ván in sách, còn các nhà Nho thì không được vua cho phép in ấn để lưu hành nên đã “làm thơ không được”. lưu truyền trọn vẹn ở đời”.
Qua đó, ta thấy Hoàng Đức Lương đã dùng phép liệt kê và phép quy nạp để giải thích, cắt nghĩa bốn nguyên nhân “làm thơ không được lưu truyền trọn vẹn ở đời”. Sau hơn 5 thế kỷ, ít nhiều chúng ta còn bối rối về nguyên nhân đầu tiên mà Hoàng Đức Lương đề cập. Ngoài bốn nguyên nhân mà ông nêu ra, chúng tôi thấy có một số nguyên nhân quan trọng nhất khiến thơ ca nước nhà “không được lưu hành đầy đủ trên thế giới”. Đó là chính sách đồng hóa vô cùng thâm độc của Thiên triều, đặc biệt là của giặc Minh thực hiện chính sách cướp phá, đốt phá hết sức tàn bạo:
“Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Hãy chôn con đỏ trong hố tai họa.”
(Bình Ngô Đại Cáo)
Nhà Minh nhiều lần sai Trương Phụ, Hoàng Phúc tịch thu và tiêu hủy sách vở, bia đá của ta. Chúng còn bắt nhân dân ta phải thay đổi phong tục, kể cả cách ăn mặc, phải theo kiểu phương Bắc. Phan Huy Chú trong sách Lịch triều hiến chương loại chí cho biết, giặc Minh chẳng những đốt núi sách của nhân dân ta mà còn cướp “hơn trăm cuốn sách quý của thời Lý, thời Trần”.
Giặc Minh chiếm nước ta năm 1407. Hoàng Đức Lương viết bài “Trích Điềm Thi Tập” năm 1497, tức là 90 năm sau, không hiểu sao người soạn không nhắc đến nguyên nhân này? Trong phần thứ hai của lời nói đầu, Hoàng Đức Lương bày tỏ tâm trạng “phải than thở” khi học làm thơ “chỉ dựa vào các thi nhân đời Đường, còn thơ văn thời Lý – Trần không được nghiên cứu trong nghiên cứu này. .không được”. Ông vô cùng đau xót trước hiện trạng “một đất nước văn hiến, trải qua hàng nghìn năm dựng xây, lẽ nào không có sách vở kiểm chứng, mà phải đọc xa xăm qua thơ Đường…”. Có thể nói, đó là tâm trạng của một con người, một nho sĩ giàu tinh thần dân tộc, lòng tự tôn và lòng tự trọng cao. Phần thứ ba, Hoàng Đức Lương khiêm tốn nói về quá trình sưu tầm có chọn lọc, sắp xếp… để làm nên tập thơ Thiêm Điểm, gồm sáu tập, dẫu biết rằng “công việc thì nặng nhọc, mà khả năng thì có hạn… “
Bài tựa “Trích Điềm Thi Tập” được Hoàng Đức Lương trình bày một cách rõ ràng, ngắn gọn về lý do ông biên soạn tác phẩm thơ văn này. Cái tài và cái tâm của ông đã góp phần to lớn vào việc bảo tồn di sản thơ ca của dân tộc. Đoạn Trích Diệm Thiết là một tác phẩm văn học lớn góp phần làm đẹp thêm nền văn hiến Đại Việt bằng tất cả lòng yêu nước và tự hào dân tộc.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
tu-trich-diem-thi-tap.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học