Đề bài: Nêu cảm nhận của em về bài thơ “Thu Cuội” của Nguyễn Khuyến.
Bài giảng: Câu cá mùa thu – Cô Thúy Nhàn (giáo viên )
“Thu thuốc lào” thể hiện cái hồn đặc sắc của mùa thu vùng quê đồng bằng Bắc Bộ mà Nguyễn Khuyến đã thực sự nắm bắt và thể hiện một cách tài tình, nên thơ.
Một không gian êm ả, tĩnh lặng. Ao thu “lạnh” bởi khí trời thu. Nước ao “trong veo” có thể nhìn thấy tận đáy ao. Thuyền câu, thuyền nan “nhỏ”. Ở thung lũng Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, quê hương cụ Tam Nguyên, hầu như nhà nào cũng có một cái ao nhỏ trong vườn; Ao nhỏ nên ghe câu cũng “nhỏ”.
Gió thu se lạnh, thổi nhè nhẹ nên làn sóng xanh trên mặt ao thu chỉ phảng phất “chút gợn”. Và chiếc lá mùa thu, chiếc lá vàng “xoay nhẹ nhàng”. Khung cảnh từ những con sóng xanh đến những chiếc lá vàng “khẽ đung đưa” vừa nên thơ vừa yên bình. Tác giả miêu tả ít mà gợi nhiều, chỉ chấm phá, sử dụng các động tác tả, hữu để làm nổi bật tinh thần mùa thu ở đồng bằng châu thổ sông Hồng.
Không gian nghệ thuật được mở rộng về chiều cao, chiều dài, chiều dài và chiều rộng. Bầu trời mùa thu “trong xanh”, những đám mây nhẹ “lơ lửng” như một nhà thơ lang thang. Ai cũng cảm thấy bầu trời mùa thu thoáng đãng, bao la, mênh mông, mỏng manh như một dải lụa yêu kiều.
Nhìn ra bốn phía làng chỉ thấy “ngõ tre lộng gió”. Không một bóng người qua lại, “vắng khách”. Lấy cảnh vật để ám chỉ, nhà thơ thể hiện một cách tinh tế tâm hồn cô đơn của mình.
Cảnh trong “Thu xì gà” được chấm phá bằng những đường nét tài hoa: nhỏ nhắn, hơi gợn, đung đưa nhẹ nhàng, lơ lửng, uốn lượn; được đánh dấu bằng các màu: nước trong, sóng xanh, lá vàng, trời xanh. Đó là màu thu của quê hương nhà thơ, màu thu của làng quê Bắc Bộ. Cảnh vật tĩnh lặng, thơ mộng, mơ hồ, xa xăm. Trông mùa thu nào cũng đẹp, thân quen và đáng yêu. Nguyễn Khuyến đã phủ hồn mình lên từng cảnh thu, nét thu, thể hiện một tình quê ấm áp, đằm thắm, thiết tha.
Hai câu kết thể hiện tâm trạng thoải mái:
“Không thể gối đầu lâu,
Cá dưới chân vịt đi đâu?”
Tư thế “ôm cần câu” của Nguyễn Khuyến gắn liền với việc Lã Vọng câu cá bên bờ sông Vị để chờ thời hơn mấy nghìn năm trước. Tuy nhiên, ông Tam Nguyên đã không đợi thời cơ mà đành bất lực trước thời thế. Vị quan về ở ẩn tại quê nhà: “Rằng quan Nguyễn về đã lâu”.
“Cá quẫy dưới chân vịt” là nét vẽ động để tả tĩnh, lấy ngoại cảnh để thể hiện tâm hồn thi nhân, đồng thời làm nổi bật bức tranh thu cảnh câu cá.
Qua “Thu điếu” ta cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của cụ Tam Nguyên Yên Đổ: yêu mùa thu tươi đẹp gắn liền với tình yêu quê hương đất nước, một phong thái thanh cao, ung dung và trong sáng.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
thu-dieu.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác