Đề bài: Phân tích quá trình tha hóa và thức tỉnh của nhân vật Chí Phèo
Bài giảng Chí Phèo (Phần 2: Tác Phẩm) – Cô Thúy Nhàn (GV )
– Đôi nét về tác giả Nam Cao và tác phẩm Chí Phèo
– Trong tác phẩm, quá trình tha hóa và thức tỉnh của Chí Phèo được khắc họa rõ nét, chân thực qua ngòi bút của nhà văn Nam Cao.
1. Vài nét về nhân vật Chí Phèo trước khi bị tha hóa
– Xuất thân: không cha, không mẹ, không nhà, không cửa, không một tấc đất cắm dùi.
Tuy nhiên, Chí vẫn giữ được những đức tính tốt:
+ Là người lương thiện: đi từng nhà, cày thuê làm thuê kiếm sống bằng nghề làm ăn chân chính.
+ Từng có ước mơ giản dị về cuộc sống gia đình: có ngôi nhà nhỏ, chồn cày cuốc,… ⇒ Chí Phèo là người lương thiện.
+ Có lòng tự trọng: Bá Kiến gọi đấm lưng, bóp chân Chí thấy nhục ⇒ Là người có lòng tự trọng.
2. Quá trình bị tha hóa
– Việc Chí Phèo bị bắt vào tù:
Vì Bá Kiến ghen với vợ.
+ Chế độ nhà tù thực dân biến Chí thành “con quỷ làng Vũ Đại”
– Hậu quả của những ngày ngồi tù:
+ Hình dáng: “Đầu xấu, răng cạo trắng, mặt đầy sẹo, hai con mắt sắc lẹm”.
⇒ Sự xa lánh của con người
+ Nhân tính: côn đồ, lưu manh, say xỉn triền miên, đập đầu, chửi bới, đập phá, làm công cụ cho Bá Kiến
⇒ Sự xa lánh của loài người
– Quá trình tha hóa của Chí Phèo: Đến nhà Bá Kiến trả thù ⇒ Chí mắc mưu, làm tay sai cho Bá Kiến
⇒ Chí đã bị cướp đi cả nhân tính và tình người, tiêu biểu cho hình ảnh người nông dân bị đàn áp đến cùng cực
3. Quá trình thức tỉnh
một. Tỉnh ngộ sau khi gặp Thị Nở
– Sau lần gặp Thị Nở, lần đầu tiên Chí Phèo thực sự “tỉnh ngộ”.
+ Bằng Khương như bừng tỉnh sau cơn say dài
+ Tỉnh giấc thấy đắng miệng và “buồn lẫn lộn”
+ Cảm giác “sợ rượu” ⇒ dấu hiệu thức tỉnh rõ ràng nhất
+ Cảm nhận được những âm thanh của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng người cười nói…
+ Anh nhân hậu khi ý thức được hoàn cảnh của mình, thấy mình đơn độc.
⇒ Cuộc gặp gỡ với Thị đã khiến Chí Phèo thực sự tỉnh táo sau những cơn say triền miên
– Niềm hi vọng của tuổi trẻ trở lại: khát khao về một gia đình nhỏ, chồng cày thuê, vợ dệt vải; Nuôi lợn nếu giàu có thể mua vài sào ruộng
– Tình yêu với Thị Nở khiến anh hi vọng, ước ao có một gia đình: “Hay là em về ở với tôi một nhà cho vui”.
⇒ Gặp Thị Nở, Chí Phèo trải qua những cảm xúc chưa từng có trong đời, đã thực sự “tỉnh” để yêu, để hi vọng, để ước ao.
b. Từ bi kịch bị tước quyền làm người đến sự tỉnh ngộ khi biết kẻ thù
– Tình yêu bị thị Nở ngăn cấm nên khi bị Thị Nở từ chối, Chí Phèo thất vọng và đau đớn: Hắn tìm đến rượu và “úp mặt khóc”.
⇒ Khát vọng trở về làm người lương thiện không còn nữa, Chí đau đớn, tuyệt vọng
– Hắn quyết định đến nhà thị “đâm cả nhà, đâm chết cụ già”.
– Nhưng “hắn không rẽ vào nhà Nở mà đi thẳng vào nhà Bá Kiến nói thẳng với Bá Kiến: Chí Phèo đã nhận diện đúng kẻ thù của mình.
– Câu hỏi: “Ai cho tôi lương thiện”: thể hiện sự thức tỉnh rõ ràng nhất nhưng cũng đau đớn nhất, Chí Phèo nhận ra mình muốn trở lại làm người lương thiện nhưng không được nữa.
⇒ Hành động tự hủy hoại bản thân thể hiện sự thức tỉnh rõ ràng nhất và cũng đau đớn nhất
– Khái quát những nét nghệ thuật góp phần thể hiện quá trình Chí Phèo bị tha hóa và thức tỉnh: nghệ thuật miêu tả tâm lý, bút pháp hiện thực…
– Liên hệ trình bày cảm nghĩ
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
chi-pheo-1.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác