Đề bài: “Thơ là những vần điệu du dương” hãy chứng minh điều đó qua Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải
Mùa xuân nho nhỏ được Thanh Hải viết trước khi mất một tháng. Đây có thể coi là kết tinh nghệ thuật của cuộc đời ông. Tác phẩm vừa du dương, trầm lắng nhưng cũng đầy hùng hồn, hào hùng. Tóm lại, có lẽ nhận xét này vô cùng chính xác: “Thơ là những lời hùng biện du dương”.
Thật vậy, thơ không đơn thuần chuyển tải, khuyên răn bạn đọc một thông điệp nào đó. Nếu đó chỉ là mục đích đơn giản, có lẽ có thể tuyên truyền mà không cần thơ ca. Nhưng cái hay của thơ là chuyển tải một thông điệp cứng nhắc bằng sự du dương, du dương của nó. Khi đó nó sẽ dễ đi vào lòng người đọc hơn rất nhiều.
Hùng biện được hiểu là những lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục người nghe. Tu từ có liên quan chặt chẽ trong việc sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ, logic và mạch lạc. Và sự du dương được coi là một đặc điểm nổi bật của thơ ca. Tính du dương trong mỗi tác phẩm chịu sự chi phối của nhiều yếu tố như nhịp điệu, thể thơ, hình ảnh. Khi nhận xét “Thơ là những vần thơ du dương”, tác giả muốn khẳng định rằng ngôn ngữ, hình ảnh thơ phải du dương nhưng cũng không thiếu những luận cứ logic, thuyết phục để người đọc hoàn toàn bị thuyết phục.
Chất hùng biện trong bài thơ “Mùa xuân n hỏ” được thể hiện rất rõ nét. Nhưng để thấy được sự hùng hồn của tác phẩm này, cần phải hiểu luận điểm mà Thanh Hải đưa ra trong bài thơ này là gì. Theo dòng cảm xúc của toàn bộ văn bản, có thể thấy luận điểm trung tâm của tác phẩm là: khát vọng hiến dâng mùa xuân nhỏ bé của mình cho mùa xuân lớn của đất nước. Từ luận điểm chung đó, Thanh Hải triển khai thành các ý nhỏ rất logic và chặt chẽ. Trước hết đó là lòng tự hào, tình yêu quê hương đất nước:
Mọc giữa dòng sông xanh
…
Tôi đặt tay lên nguồn cảm hứng
Một bức tranh đậm chất Huế mà chỉ với năm câu thơ, tác giả đã vẽ ra trước mắt người đọc. Bức tranh ấy sống động với những cành lục bình, với những chùm hoa tím mộng mơ, với tiếng chim chiền chiện hót vang cả một góc trời. Và tác giả yêu mến, trân trọng tất cả cảnh đẹp ấy. Hành động “Tao giơ tay bắt” đầy tình cảm trân trọng, phần nào thể hiện tình yêu quê hương của tác giả. Không chỉ vậy, tình yêu đất nước còn được thể hiện ở niềm tin kiên định vào đất nước trường tồn với thời gian: “Đất nước như vì sao/ Cứ tiến lên”. Dù nắng mưa, gió bão, tác giả vẫn có một niềm tin bền bỉ vào sự phát triển, trường tồn của quê hương.
Lời lẽ hùng hồn ấy của tác giả nhằm hướng đến mục đích cuối cùng là lặng lẽ dâng cho đời một mùa xuân nho nhỏ, góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển chung của dân tộc.
Tôi làm cho con chim hót
…
Một nốt trầm rung rinh
Những thứ mà tác giả muốn hòa quyện vào, thật giản dị và đẹp đẽ, đó là tiếng chim, là bông hoa, hay đơn giản chỉ là một nốt trầm trong bản nhạc vĩ đại của cuộc đời. Và mong ước ấy không phải chỉ ngày một ngày hai mà nó đã được hình thành từ khi tác giả còn rất trẻ: “Dẫu khi còn hai mươi/ Dù khi tóc bạc”. Đến đây, hùng hồn của bài thơ càng được khẳng định rõ hơn: bài thơ là một hùng hồn mạnh mẽ cho một lẽ sống cao đẹp: sống là để cống hiến, hiến dâng cuộc đời mình cho đất nước.
Nhưng thơ đâu chỉ là những vần điệu khô khan, cứng nhắc, nếu vậy sẽ khó đi vào lòng người. Để người đọc dễ cảm thấy lời thơ cũng réo rắt, du dương. Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải cũng vậy. Sự du dương ấy trước hết được thể hiện ở cảm xúc trực tiếp, ở những hình ảnh quê hương giản dị, thân thuộc. Nhắc đến Huế, ai lại không nhớ đến dòng sông Hương êm đềm, êm đềm, những cánh lục bình tím biếc hay tiếng chim chiền chiện hót vang cả một vùng trời đón xuân về. Bằng một tình yêu chân thành, một mối quan hệ ruột thịt gắn bó, Thanh Hải nâng niu từng cảnh vật của xứ Huế. Câu thơ cuối khổ thơ đầu với thán từ “ơi” và hành động “hứng” một lần nữa khẳng định tình yêu chân thành, thiết tha ấy.
Tính du dương của thơ bao giờ cũng thể hiện rõ nhất ở nhịp điệu. Mùa xuân nho nhỏ được viết bằng thể thơ năm chữ, giàu nhịp điệu. Nhịp điệu uyển chuyển, khi tha thiết, lúc trầm bổng trước chặng đường gian nan, vất vả của đất nước: “Xuân người cầm súng/ Lộc đầy trên lưng/ Xuân người ra đồng/ Lộc trải dài cánh đồng”; khi vội vàng, vội vàng: “Cái gì cũng vội vã/ Cái gì cũng như náo động”; khi mạnh mẽ cuộn trào: “Đất nước như vì sao/ Tiến bước không ngừng”. Nhịp điệu ấy còn kết hợp với tiếng chim chiền chiện vang cả một góc trời, với điệu hò Huế, câu “Nam ai Nam Bình” thắm đượm da diết. Cứ thế, từng khúc nhạc, từng tiết tấu quấn quýt, hòa quyện vào nhau tạo thành bản nhạc tuyệt vời về một lối sống cao đẹp, sự cống hiến, hy sinh.
Có thể xem Mùa xuân nho nhỏ là ví dụ rõ ràng nhất, tiêu biểu nhất cho nhận xét: “Thơ là những vần trắc du dương”. Giọng văn hùng hồn, triết lý bao trùm bởi sự du dương đã mang đến cho người đọc một bài học, một triết lý lớn trong cuộc sống: sống là cống hiến, là cho đi chứ không chỉ nhận lại.
Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 luyện thi THPT Quốc gia:
viet-bai-lam-van-so-5-lop-12.jsp
Các bộ đề lớp 12 khác